هایائو میازاکی هنرمند، نویسنده، کارگردان، انیماتور، فیلسوف و به‌طور‌کلی، خالق است. میازاکی، بنیانگذار استودیو جیبلی (Ghibli)، خالق انیمه‌های معروف و تاثیرگذاری چون همسایه‌ام توتورو ، قلعه متحرک هاول و شهر ارواح است. او استودیو جیبلی (Ghibli Studio) را در سال ۱۹۸۵ تاسیس کرد؛ برخی می‌گویند که، این کار، پاسخ ژاپن به افتتاح استودیو والت دیزنی بوده اما میازاکی این نظریه را تایید نمی‌کند. لوگوی استودیو جیبلی یا در حقیقت دیزنی ژاپن ، همان توتوروی معروف در همسایه‌ام توتورو است. خرگوش تپل و سبز رنگی که در همسایگی دو دختر روی شاخه درختی زندگی می‌کند. انیمه های میازاکی که اکثرا وام‌گرفته از داستان‌های عامیانه فرهنگ ژاپنی است، قلب کودکان و بزرگسالان در سراسر دنیا را تسخیر کرده‌است. مجله کودک، واحد پژوهشی و فرهنگی سایت کودک و نوجوان آی قصه، با هدف ارتقای سواد بصری و علمی مخاطبان خود این مقاله را آماده کرده است.
خلاقیت بی‌حد هایائو میازاکی
صحبت کردن در مورد هایائو میازاکی و میراثش مشکل است. تمامی آثار میازاکی حاوی مفاهیم عمیق بنیادی چون عشق و دوستی هستند. و این مفاهیم در قالب سفرهای ماجراجویانه، خلق موجودات عجیب و اتفاقات خارق‌العاده بیان شده‌است. جواب این پرسش را که چرا میازاکی بی‌همتاست و انیمه‌های او به شهرت جهانی رسیده، باید در خلاقیت بی‌حدش در به تصویر کشیدن دنیایی منحصر‌به‌فرد دانست. تمام صحنه‌های انیمه های هایائو میازاکی سرشاز از خلاقیت است. خلاقیتی چنان تحسین‌بر‌انگیز که خلاقیت بیننده را نیز شکوفا می‌کند. میازاکی، خوب می‌داند داستانش را چگونه تعریف کند، تا مخاطب، با هر سن و سالی، به مدت دو ساعت چشم از صفحه نمایشگر بر ندارد.
بسیاری از منتقدان، هایائو میازاکی را بهترین فیلمساز زمانه خوانده‌اند. این نام‌گذاری، نه به دلیل جلوه‌های بصری خارق‌العاده آثار اوست و نه به خاطر درون‌مایه ناب آنها. بلکه به این دلیل است که، میازاکی، طیف گسترده‌ای از شخصیت‌های منحصر‌به‌فرد را خلق کرده که دل هر بیننده‌ای را بدست می‌آورند.
پرورش خلاقیت در کودکان با دفتر خلاقیت
هایائو میازاکی شما را با طبیعت آشتی می‌دهد
یکی از موضوعات اصلی اکثر کارهای هایائو میازاکی نحوه ارتباط انسان و طبیعت است. طبیعتی که هم پرنسس مونونوکه دارد هم پونیو و هم توتورو. طبیعتی با انواع صداها، رنگ‌ها و جزییات جذاب و خیره‌کننده. میازاکی، به‌وضوح دغدغه محیط زیست دارد. در قصه‌های کودکانه‌ای که میازاکی برایمان تعریف می‌کند، انسان‌ها بی‌رحمانه و از روی نادانی به طبیعت آسیب می‌رسانند.
کارتون جذاب پونیو، شاید اوج دغدغه‌های محیط زیستی هایائو میازاکی باشد. انیمیشنی که علی‌رغم جوایزی که گرفت اما مورد استقبال عمومی واقع نشد. پونیو، داستان سوسوکه است، پسرکی که پدری دریانورد دارد، عاشق دریا و آب است و می‌خواهد پونیو، گلدفیش بانمکی را، از چنگال انسان‌ها نجات دهد.
به صداها گوش کن
هایائو میازاکی به ما چگونه گوش کردن را می‌آموزد. تک تک انیمه های میازاکی فضا و آوای خاص خود را دارند. میازاکی استاد فضاپردازی با صداست. برای درک بهتر این قضیه، کافی است، به صدای قلعه متحرک هاول دقت کنید. طبیعتی که میازاکی در آثار خود نمایش می‌دهد، ترکیبی از تصاویری زنده و پر از جزییات و آواهایی است که به‌شدت به واقعیت نزدیک است. شاید بهترین مثال برای این ویژگی، انیمیشن همسایه‌ام توتورو باشد. انیمیشنی پر از آواهای طبیعی حشرات و موسیقی شب. هایائو میازاکی به طبیعت شخصیتی منحصر‌به‌فرد می‌بخشد. طبیعت یکی از قهرمانان داستان‌های میازاکی است.
رئالیسم جادویی برای کودکان
به گزارش سایت مجله کودک، واحد پژوهشی اپلیکیشن کودک و نوجوان آی قصه، ویژگی اصلی انیمه های میازاکی نحوه بکارگیری رئالیسم جادویی در آنهاست. دنیای هایائو میازاکی همانی است که باید باشد، یک دنیای طبیعی، واقعی و زیبا، که در آن خلبان‌ها می‌توانند خوک باشند، مانند قلعه متحرک هاول قلعه‌ها می‌توانند حرکت کنند و مانند همسایه‌ام توتورو یک خرگوش دوست‌داشتنی و تپل، همسایه‌تان باشد. و البته، پرواز را فراموش نکنید. اکثر مخلوقات میازاکی با اینکه بال ندارند اما پرواز می‌کنند. پروازی نرم و لذتبخش. پرواز بر فراز آسمانی آبی، کودکانه و ساده. اما با وجود این رئالیسم جادویی جذاب، آثار هایائو میازاکی به‌شدت زمینی هستند. تمام شخصیت‌های خارق‌العاده و عجیب میازاکی، ویژگی‌هایی به غایت انسانی داشته و همین تلفیق زمینی بودن و جادو است که جهان میازاکی را می‌سازد و کودکان را شیفته آن می‌کند.
نقش سکوت در آثار هایائو میازاکی
در تمام آثار هایائو میازاکی سکوت، سکون و آرامش به‌چشم می‌خورد. حتی ممکن است این صحنه‌ها به‌نظر بیننده، منتقل‌کننده مفهوم خاصی نباشد. صحنه‌ای چون زنی که در سکوت به دریاچه خیره شده، دخترکی که با آرامش بر روی اژدها نشسته و پرواز می‌کند و یا دختر جوانی که روی چمنزار دراز کشیده و به آسمان خیره شده‌است. این صحنه‌ها در انیمه های میازاکی به پیشبرد قصه کمک نمی‌کنند، بلکه مثل دکمه pause عمل می‌کنند. مکثی که توجه شما را به جزییات تصویر و زیبایی سکوت جلب می‌کند. مکثی که نبود آن، در این زمانه پرسرعت به‌شدت احساس می‌شود.
در جست‌و‌جوی کودکی از دست‌رفته
کودکان در انیمه های میازاکی موضوع کلیدی هستند. شخصیت اصلی آثار هایائو میازاکی غالبا یک دختر مستقل و قوی است که بر مشکلاتش غلبه کرده و دنیای اطرافش را به جای بهتری بدل می‌کند. میازاکی معتقد است، مدینه فاضله تنها در کودکی هر فرد وجود دارد. مدینه فاضله‌ای که با رواج مصرف‌گرایی، دسترسی به آن مشکل‌تر شده‌است. جهان میازاکی هنوز سرشار از این مدینه فاضله گم‌شده است.
زنان قدرتمند
دیدن انیمه های میازاکی به همه دختران دنیا توصیه می‌شود. همان موقع که دیزنی مشغول ساخت انیمیشن‌هایی بود که زنانش پرنسس‌های بی‌دست و پا و زیبارویی بودند که می‌خفتند تا با بوسه نجات پیدا کنند، هایائو میازاکی در استودیو جیبلی زنان قهرمان و خودساخته خلق می‌کرد. زنانی که جهان را خود و برای خود می‌ساختند و به هیچ عنصر مذکری برای کامل شدن نیاز نداشتند.
ده فیلم برتر هایائو میازاکی که باید با کودکتان تماشا کنید
- پرنسس مونونوکه (۱۹۹۷) (۱۲+)
- شهر اشباح (۲۰۰۱) (۱۱+)
- همسایه‌ام توتورو (۱۹۸۸) (۵+)
- قلعه متحرک هاول (۲۰۰۴) (۹+)
- قلعه ای در آسمان (۱۹۸۶) (۹+)
- نایوشیا از دره بادها (۱۹۸۴) (۱۰+)
- پونیو (۲۰۰۸) (۵+)
- دلیوری سرویس کیکی (۱۹۸۹) (۵+)
- پورکو روسو (۱۹۹۲) (۹+)
- دنیای مخفی اریتی (۲۰۱۰) (۶+)
تیم آی‌قصه و مجله کودک در نظر دارند به‌منظور آشنایی بیشتر با آثار هایائو میازاکی ، این نابغه انیمه‌سازی، در هفته‌های آتی ده انیمیشن برتر استودیو جیبلی را مورد نقد و بررسی قرار دهند. تماشای این انیمیشن‌ها، باعث رشد و شکوفایی خلاقیت کودک شده و او را با مفاهیم اخلاقی چون دوستی، انسانیت، احترام به محیط زیست و عشق آشنا می‌کند. این مطالب را در بخش «پیشنهاد انیمیشن» دنبال کنید.
این مطلب را فاطمه فرهاد با استفاده از منابع معتبر زیر نوشته است.
ParentMap – Family Movie Night: Top 10 Hayao Miyazaki Films (Link)
Medium – HOW YOU CAN TELL STORIES: Studio Ghibli’s hidden world (Link)
JapanToday – Animator Hayao Miyazaki worries about children’s future (Link)
Balance The Grind – Inspirational World Building: Creativity & Life Lessons from Hayao Miyazaki (Link)
Youtube – How Animation Comes To Life (Link)
