در قسمت قبل از اهمیت توجه به حسادت کودکان گفتیم و تغییراتی که در خانواده ایرانی ایجاد شده. در این قسمت از حسادت بچه‌های 2 سال و بیشتر می گوییم. بیشتر والدین بعد از گذشت 2 یا 5 سال و به قول معروف از آب و گل درآمدن فرزند اول به فکر بچه دوم می‌افتند. برای همین این قسمت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
این مقاله از منبع معتبر healthychildren به صورت آزاد توسط مجله کودک، گروه پژوهشی و آموزشی آی قصه ترجمه شده است.
بچه‌های پیش‌دبستانی (2 تا 4 سال)
در این سن، فرزندتان هنوز شدیدا به شما وابسته است و نمی‌داند چطور باید شما را با دیگران قسمت کند. همچنین کودکان در این سن، نسبت به هر گونه تغییر، خیلی حساس هستند و در مقابل ورود یک عضو جدید به خانواده، احساس خطر می‌کنند. در اینجا پیشنهاداتی به شما عرضه می‌کنیم که به کمک آن می‌توانید کاری کنید فرزند پیش‌دبستانی‌تان، نقش جدید خود به عنوان برادر یا خواهر بزرگتر را بپذیرد.
- پیش از آنکه با کودک خود در مورد ورود نوزاد جدید حرف بزنید، کمی صبر کنید. وقتی او را در جریان بگذارید که شروع به خرید وسایل و لباسهای کودک جدید کردید یا زمانی که فرزندتان شروع به پرسیدن سوالاتی در مورد شکم مادرش که در حال بزرگ شدن است کرد. استفاده از کتاب‌های مصور هم برای بچه‌های پیش‌دبستانی خیلی راهگشا است. سعی کنید فرزند ارشدتان، خبر ورود عضو جدید خانواده را از دهان شما بشنود نه کسی دیگر.
- صادق باشید. به او بگویید که نوزاد جدید خیلی بانمک و دوست‌داشتنی خواهد بود ولی در عین حال، خیلی مواقع گریه هم می‌کند و بخش زیادی از وقت و توجه شما را خواهد گرفت. همچنین به فرزندتان بفهمانید که از همان ابتدای کار نمی‌تواند با نوزاد تازه بدنیا آمده بازی کند و باید مدتی صبر کند. به او اطمینان دهید که درست همانقدر که حالا دوستش دارید، پس از تولد نوزاد جدید هم دوستش خواهید داشت.
- از کودک پیش‌دبستانی خود بخواهید به شما در برنامه‌ریزی برای کودک جدید کمک کند. این باعث می‌شود کمتر حسودی کند. بگذارید همراه شما برای خرید وسایل و لباسهای نوزاد بیاید. عکسهای دوران نوزادی خودش را به او نشان دهید. اگر قصد دارید از بعضی وسایل فرزندتان برای نوزاد جدید استفاده کنید، اجازه دهید ابتدا کمی با آنها بازی کند و بعد آنها را برای فرزند جدیدتان آماده کنید. برای فرزند بزرگترتان یک عروسک بخرید تا او هم بتواند از بچه خودش مراقبت کند.
- زمان تغییرات عمده‌ای که در برنامه روزانه فرزندتان ایجاد می‌شود را مشخص کنید. در صورت امکان، قبل از اینکه کودک جدید بدنیا بیاید، آموزش توالت رفتن و یا خوابیدن در تختخواب بجای گهواره را برای فرزند ارشدتان به اتمام برسانید. اما اگر برایتان مقدور نبود، انجام آن را تا بعد از مستقر شدن نوزاد در منزل به تعویق بیندازید. در غیر اینصورت، فرزندتان بخاطر اینکه علاوه بر کنار آمدن با تغییرات ناگهانی ناشی از بدنیا آمدن نوزاد جدید، حالا باید اینهمه کار جدید را هم یاد بگیرد، احساس درماندگی خواهد کرد.
- باید آماده دیدن پسروی کودکتان باشد. به عنوان مثال، ممکن است کودک شما که قبلا توالت رفتن را یاد گرفته، خودش را گاهی خیس کند. این رفتار کاملا طبیعی است چرا که فرزندتان به این طریق می‌خواهد مطمئن شود که شما هنوز هم دوستش دارید و به او توجه می‌کنید. به جای اینکه از او بخواهید مناسب سنش رفتار کند، توجه و محبتی که به آن نیاز دارد را نثارش کنید. زمانی هم که مثل یک کودک عاقل و بزرگتر رفتار می‌کند، از او تعریف کنید.
- فرزند خود را برای زمانی که در بیمارستان سپری خواهید کرد آماده کنید. چون ممکن است بخاطر رفتن شما از خانه و بستری شدن در بیمارستان، گیج و سردرگم شود. به او بگویید که تا چند روز دیگر با نوزاد جدید به خانه بازمی‌گردید.
- زمان‌های خاصی را تنها برای فرزند بزرگتر خود اختصاص دهید و طی آن، با هم کتاب بخوانید، بازی کنید، موسیقی گوش کنید و یا با هم حرف بزنید. به او نشان دهید که دوستش دارید و هنوز هم می‌خواهید با او وقت بگذرانید و بازی کنید. همچنین کاری کنید حس کند او هم به شما در مراقبت از کودک کمک می‌کند، مثلا وقتی در حال شیر دادن به نوزاد هستید، بگذارید کنارتان بنشیند و شما را بغل کند.
- از خانواده و دوستان خود بخواهید وقتی برای دیدن نوزاد جدید به منزلتان می‌آیند، کمی هم با فرزند بزرگتر شما وقت بگذرانند. این کار باعث می‌شود حس کند هنوز هم جایگاه ویژه‌ای دارد و از شادی و هیجان ناشی از تولد نوزاد جدید جا نمانده است. همینطور دوستان و نزدیکان می‌توانند همراه با کادوهایی که برای نوزاد جدید می‌آورند، هدیه‌ای هم برای فرزند بزرگتر بخرند.
- از فرزند بزرگترتان بخواهید با پدرش وقت بگذراند. ورود نوزاد جدید، فرصتی گرانبها در اختیار پدرها می‌گذارد تا خودشان بتنهایی با فرزندان بزرگتر وقت بگذرانند.
کودکان مدرسه‌ای (5 ساله به بالا)
معمولا بچه‌های بالای 5 سال، به اندازه بچه‌های کوچکتر، بخاطر تولد یک نوزاد جدید احساس خطر نمی‌کنند. ولی ممکن است بخاطر توجه زیادی که به نوزاد جدید می‌شود، دلخور و ناراحت شوند. به منظور آماده‌سازی فرزند خود برای ورود یک نوزاد جدید:
- به زبانی که برای او قابل فهم باشد برایش توضیح دهید که چه اتفاقی قرار است بیفتد. به او بگویید که داشتن فرزندی جدید به چه معنی است و چه تغییراتی روی زندگی او تاثیر خواهد گذاشت – هم تغییرات خوب و هم نه چندان خوب.
- از فرزند بزرگتر خود بخواهید به شما در آماده کردن وسایل نوازد کمک کند مثلا مرتب کردن اتاق نوزاد، انتخاب لباس و یا خرید پوشک بچه.
- در صورت امکان، از فرزندتان بخواهید که کمی بعد از تولد نوزاد، به بیمارستان بیاید و او را ببیند تا به این شکل، احساس کند او هم بخشی از این خانواده رو به رشد است.
- پس از بازگشت به خانه، کاری کنید فرزند ارشدتان حس کند او هم در مراقبت از نوزاد جدید نقش دارد. به او بگویید که می‌تواند بچه را در آغوش بگیرد ولی باید حتما از قبل از شما اجازه بگیرد. با دیدن عشق و محبت او نسبت به نوزاد جدید، او را ستایش کنید.
- از نیازها و فعالیتهای روزانه فرزند بزرگتر خود غافل نشوید. به او نشان دهید که چقدر دوستش دارید. سعی کنید هر روز، زمانی خاص را فقط با او بگذرانید و از این فرصت طلایی استفاده کرده تا به او یادآوری کنید که چه جایگاه ویژه‌ای نزد شما دارد.
در این مقاله سعی کردیم راه‌حل‌هایی برای مواجهه با حسادت فرزند بزرگتر در مقابل نوزاد جدید خانواده ارائه کنیم، امیدواریم برایتان مفید بوده باشد. برای خواندن مطالب به روز فرزندپروری مجله کودک، تیم آموزشی و پژوهشی آی قصه را دنبال کنید.
