سایت کودک و نوجوان آی قصه: فضای مجازی جسم و روح کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و بی‌توجهی به رابطه‌ی کودکان و فضای مجازی ممکن است آسیب‌های جبران‌ناپذیری را برای آنان باقی بگذارد. تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه با برگزاری یک نشست به حریم خصوصی کودکان در فضای مجازی پرداخته است. در این نشست مهمانان، خانم دکتر مهدیه صالحی، روانپزشک و خانم روشنک بستانچی، روانشناس کودک و نوجوان و نیز میزبانان، سپیده بیگدلی و فاطمه فرهاد، نویسندگان و پژوهشگران سایت آی قصه حضور داشتند. در ادامه گزارش و ویدئوی بخش سوم با موضوع استفاده از کودکان در تبلیغات در دسترس قرار گرفته است.
گزارش بخش‌های قبلی این نشست را هم بخوانید.
بخش اول: حریم خصوصی کودک در فضای مجازی چیست؟
بخش دوم: امنیت روانی کودکان را خدشه‌دار نکنیم؟
استفاده از کودکان در تبلیغات: کودک-سلبریتی یا کودک کار؟
در بخش سوم این نشست، میزبانان به سراغ مسئله‌ی تازه‌ای چون استفاده از کودکان در تبلیغات و تولید محتوای اینستاگرامی رفته‌اند.
بستانچی، مهمان نشست، در این باره گفت: «ما در جامعه نسبت به کودکان گارد داریم و انجمن‌هایی برای آنها راه‌اندازی کرده‌ایم؛ با این حال امروز شاهد کودکان کاری هستیم که در اینترنت فعالیت می‌کنند و تبدیل به ابزار کسب درآمد شده‌اند. این مسئله دست خود کودک نیست، بلکه خانواده او را به این سمت هدایت می‌کند. این کار مسیر زندگی کودک را تغییر می‌دهد، کودکی‌اش را می‌گیرد و دغدغه‌ی بیشتر و زیباتر دیده شدن برایش ایجاد می‌کند. این کودکان در رقابتی قرار می‌گیرند که اگر کودکی بهتر یا کودکی که بیشتر جلب توجه می‌کند، ببینند، دچار مشکل می‌شوند. به‌مرور دیگر حریم خانواده برای این کودکان فضای امنیت و عشق نیست، بلکه تبدیل شده به فضایی که دغدغه‌ی همه اشتراک پست جدید و گرفتن تبلیغات است.»
صالحی نیز درباره‌ی استفاده از کودکان در تبلیغات معتقد بود: «ما از کودک انتظار داریم مهارت‌هایی یاد بگیرد، بازی کند، احساس امنیت کند، احساس ارزشمندی و توانمندی داشته باشد، مهارت‌های زندگی را آموزش بگیرد و… کودکان برای این آموزش‌ها فرصت‌های محدودی دارند؛ اگر ما به جای پرداختن به این مسائل کودک را به عکس و فیلم گرفتن از خودش تشویق می‌کنیم و فراموش می‌کنیم که آيا نیازهای اصلی و اساسی کودک ما برآورده می‌شود؟ نیازهای ابتدایی کودک تنها پوشاک و خانه و غذا نیست، بلکه نیازهای روانی و آموزشی است. برای دیده شدن، برای فضای مجازی و… در بزرگسالی فرصت هست، اما برای ساختن عزت‌نفس، اعتمادبه‌نفس و سایر مهارت‌های پایه‌ای زندگی فرصت زیادی نداریم. فضای مجازی نه‌تنها از کودک‌سلبریتی‌ها، بلکه از بقیه‌ی کودکان هم کودکی را می‌قاپد. حالا کودکان به جای پرداختن به بازی و یادگیری مهارت‌های حرکتی، وقتشان را در اینترنت تلف می‌کنند.»
بلوغ زودرس؛ از عوارض حضور کودکان در اینترنت
در ادامه‌ی نشست بررسی آسیب‌های استفاده از کودکان در تبلیغات دکتر بستانچی به شیوع پیده‌ی بلوغ زودرس اشاره کرد و گفت: «ما در این کودکان شاهد پدیده‌ي بلوغ زودرس هستیم؛ داده‌هایی علمی وجود دارد که نشان می‌دهد کودکانی که زودتر وارد اینترنت می‌شوند، بلوغ زودرس را تجربه می‌کنند. آنها برای لایک بیشتر گاهی رفتارهای بزرگ‌تر از سنشان نشان می‌دهند و به بلوغ زودرس می‌رسند که آسیب‌های روانی و فیزیولوژیکی برایشان دارد. به همین دلیل مسئولیت خانواده‌ها در این جا سنگین است؛ حالا که کودکان به واسطه‌ي پیشرفت تکنولوژی و مسائل درسی وارد اینترنت شده‌اند، بهتر است خانواده‌ها از بیشتر شدن این مسئله جلوگیری کنند، یعنی خودشان کودکان را تشویق به حضور بیشتر در این فضا نکنند.»
صالحی نیز ادامه داد: «فضای مجازی جسم کودکان را هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. حالا آنها به جای بازی و فعالیت‌های فیزیکی یا گیم بازی می‌کنند یا در اینترنت هستند؛ ما در این کودکان شاهد چاقی و اختلال خواب زیادی هستیم. گاهی کودکان تا صبح در فضای مجازی هستند و این مسئله به رشد قدی کودکان که در شب اتفاق می‌افتد، آسیب می‌زند و این کودکان احتمالا قد کوتاه‌تری خواهند داشت. نکته‌ی دیگر این‌که گاهی خانواده‌ها می‌گویند کودک خودش علاقه دارد؛ ولی باید پرسید که آيا شما قیچی دست کودک دو ساله می‌دهید؟ یا کودک ده ساله را پشت فرمان می‌نشانید؟ مسلما خیر، کودکان برای دوری از آسیب نیاز به کمک ما دارند. کودکان در اینترنت آسیب‌ها را نمی‌شناسند و نمی‌توانند از خودشان مراقبت کنند.»
نشست بررسی آئیب‌های استفاده از کودکان در تبلیغات با سخنان بستانچی پایان یافت: «بدون شک کودکان گاهی تفکر منطقی ندارند و آسیب‌ها را درک نمی‌کنند. در این مواقع تربیت خانوادگی اهمیت زیادی پیدا می‌کند؛ خانواده باید در این رابطه خط قرمزهایی در نظر بگیرد و اجازه ندهد کودکان در مسیر آسیب قرار بگیرند.»
ویدئوی کامل این بخش را ببینید.
پیش از این نیز مقاله‌ای در همین مورد باعنوان «حقوق کودک را فدای لایک نکینم» در سایت آی‌قصه منتشر شده است که پیشنهاد می‌کنیم آن را هم از دست ندهید.
