طبق آمار سایت درگاه ملی آمار ایران 34 درصد خانواده‌های ایرانی تک‌فرزند و یا بدون فرزند هستند. شهین دخت ملاوردی معاون سابق اموز زنان ریاست جمهوری نیز در سال 95 تعداد خانواده‌های تک فرزند را 14 و 4 دهم درصد عنوان کرد. هنوز آمار دقیقی از این درصدها در سال‌های اخیر در دسترس نیست اما خبرها حاکی از افزایش نرخ تک‌فرزندی در ایران است. کارشناسان مشکلات اقتصادی، بالا رفتن سن ازدواج و حساسیت در تربیت فرزند را از عوامل کم شدن تعداد فرزندان خانواده ایرانی می‌دانند.
از قدیم تفکر رایج بر این اساس بود که در خانواده‌های پر جمعیت که چندین فرزند دارند، بچه‌ها با هم بزرگ می شوند و شخصیت اجتماعی‌تر و سالمتری دارند. مدت‌هاست تفکری مبنی برا سندرم تک‌فرزندی رایج شده که باعث نگرانی پدر و مادرهاست.
سندروم تک‌فرزندی به معنای این باور است که بچه‌های تک‌فرزند، لوس و نونور، سلطه‌جو و ضداجتماعی هستند – اما حقیقت این است که اینگونه برچسب‌ها، اصلا صحت ندارند.
این مطلب را مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه از سایت معتبر parents ترجمه و بازنویسی کرده است.
رشد تک‌فرزندی تنها به ایران مربوط نمی‌شود، بر اساس گزارش دفتر سرشماری ایالات متحده، آمار خانواده‌های تک‌فرزند رشد چشمگیری داشته و از تعداد 10 میلیون در سال 1972 به حدود 15 میلیون در سال 2018 رسیده است. دلیل این آمار و تعداد بالای تک‌فرزندی چیست؟ بسیاری از والدین، خود شخصا تصمیم می‌گیرند که تنها یک فرزند داشته باشند و اکثرشان، در سنین بالاتر ازدواج می‌کنند و همین مساله، زمینه را برای مشکلات باروری فراهم می‌کند و به این ترتیب، آن‌ها چاره‌ای جز داشتن خانواده‌ای کوچک ندارند.
بعلاوه، بر اساس گفته‌های سوزان نیومن، دکترای روانشناسی، مادر یک فرزند و نویسنده کتاب ” تربیت کودکان تک‌فرزند: شادی‌ها و چالش‌ها”، برچسب‌های منتسب به کودکان تک‌فرزند، دیگر به اندازه 30 سال پیش قوی نیستند (کتاب‌های برادوی، 2001). نیومن که به مدت دو دهه بر روی کودکان تک‌فرزند به تحقیق و بررسی پرداخته است، می‌گوید: “رایج‌ترین باور غلط در مورد این بچه‌ها – یعنی این باور که سندروم تک‌فرزندی باعث شده این گروه از کودکان، لوس و نونور، زورگو، و ضداجتماعی بار بیایند، کاملا تکذیب شده است. زیرا مطالعات انجام گرفته حاکی از آن است که بچه‌های تک فرزند هیچ فرقی با بچه‌های دیگر ندارند. مخصوصا اینکه از بچه‌های دیگر لوس‌تر، تنهاتر، خودخواه‌تر، و یا بیش از حد وابسته به والدین نیستند.
در واقع، خبرهای خیلی خوبی در مورد ویژگی‌های مثبت بچه‌های تک فرزند در دست می‌باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که این بچه‌ها اعتماد بنفس بیشتری داشته، منظم بوده و افکار بلندپروازانه دارند. به گفته متخصصین، توجه انحصاری و حمایت عاطفی والدین، به اشکال مختلف بر شکل‌گیری شخصیت کودکان تک‌فرزند تاثیر مثبت می‌گذارد. رابطه خاصی که بین این والدین و فرزندشان وجود دارد باعث بالا رفتن عزت نفس، تقویت بلوغ فکری، و شکل‌گیری یک هویت قوی و محکم در کودک می‌شود.
بنا بر توضیحات اریکا کارس، نویسنده کتاب “فرزندتان را باهوش‌تر کنید” (اندروز مک میل، 2001) و مشاور مسائل آموزشی ساکن چپل هیل در ایالت کارولینای شمالی، “اصولا بچه‌های تک‌فرزند، شخصیت قوی‌ای دارند و می‌دانند کی هستند، چرا که نیازهایشان از سوی والدین، نادیده گرفته نمی‌شود و مجبور نیستند برای جلب توجه پدر و مادر خود، با کسی رقابت کنند”.
همچنین نتایج تحقیقات پیشین نشان می‌دهد، این واقعیت که کودکان تک‌فرزند، زمان زیادی را بتنهایی سپری می‌کنند، نیز یک مزیت برایشان محسوب می‌شود. به گفته کارس، “تک‌فرزندها اغلب افرادی خلاق و متمرکز هستند، چون مجبورند یاد بگیرند خودشان سر خودشان را گرم کنند. با انجام همین کارهای کوچک، کم کم به اهداف بزرگ خود می‌رسند”.
در این مقاله سعی شد شما را با سندروم تک‌فرزندی و دیدگاه های پیرامون آن از زبان کارشناسان آشنا کند. مطالب مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه را دنبال کنید تا با روش های جلوگیری از سندروم تک‌فرزندی آشنا شوید.
