چگونه کودکان با نیازهای ویژه را وارد قصه کنیم؟ (فیلم + معرفی کتاب کودکانه + معرفی فیلم و انیمیشن)

ابوذر سمیعی

• دانش آموخته سیاست‌گذاری فرهنگی
• مدرس دانشگاه- كارشناس سازمان بهزیستی- فعال حوزه افراد دارای معلولیت
• همكار پژوهشی در گروه مطالعات معلولیت دانشگاه ایالتی نیویورك
• مولف کتاب «فرهنگ تعامل با دانش آموزان دارای معلولیت»

وحید رجبلو

• کارآفرین و بنیان گذار استارت آپ توانیتو
• (پل ارتباطی میان توان‌جویان و خدمات‌رسانان)
• منتخب کمیته غیرانتفاعی بین‌المللی جوانان جهان در سال ۹۹ به عنوان یکی از ۱۰ چهره تاثیرگذار در دنیا
• برگزارکننده دو مسابقه نویسندگی «ایران ۱۵۰۰» و «خاطره‌نویسی معلولان و خانواده‌های آنان»

فریدون عموزاده خلیلی

• نویسنده‌ نوجوانان، پژوهشگر و روزنامه‌نگار
• مدیر مسئول هفته‌نامه چلچراغ
• بعضی از آثار:
  • قلمرو ادبیات کودک
  • فرهنگ توصیفی شخصیت‌های داستانی نوجوان
  • زرد مشکی
  • اژدهای بدجنسی که چشم‌هایش آستیگمات بود (نبود!)

اعجوبه

Wonder

خلاصه فیلم:
آگی پولمن که با دیگر کودکان همسن و سال خود تفاوت‌های ظاهری دارد، برای اولین بار به مدرسه می‌رود و حضور در اجتماع را تجربه می‌کند. او به طور باورنکردنی‌ای به یک قهرمان تبدیل می‌شود. همان‌طور که خانواده او، همکلاسی‌های جدیدش و جامعه برای کشف شفقت و پذیرش خود تلاش می‌کنند، سفر خارق العاده آگی آن‌ها را متحد می‌کند و ثابت می‌کند که تفاوت ظاهری دلیلی برای تمایزنیست.

نظریه همه‌چیز

The Theory of Everything

خلاصه فیلم:
در سال ۱۹۶۰، دانشجوی دانشگاه کمبریج و فیزیکدان آینده، استیون‌هاوکینگ عاشق همکار خود جین وایلد می‌شود. ‌هاوکینگ در ۲۱ سالگی متوجه می‌شود که به بیماری ال‌ام اس مبتلا است. با این وجود، هاوکینگ– به همراه جین- مطالعات جدیدی را درباره زمان آغاز می‌کنند. او مطالعات بلند مدت خود را در شرایطی آغاز می‌کند که به گفته پزشکش، زمان زیادی نداشته است. استیون و جین برخلاف شانس و شرایطی که داشتند مسیر جدیدی را در زمینه‌های پزشکی و علم می‌گشایند.

پای چپ من

My Left Foot

خلاصه فیلم:
هیچ کس از کریستی براون، پسری مبتلا به فلج مغزی که در یک خانواده کارگر ایرلندی متولد شده است، انتظار زیادی ندارد. اما او با وجود اینکه از دو دست و دو پا فلج است، توانایی خارق العاده‌ای از خود به نمایش می‌گذارد. کریستی، در سن ۵ سالگی کنترل پای چپ خود را با استفاده از گچ برای خط زدن کلمه‌ای روی زمین نشان می‌دهد. او با اراده و پشتکار خود و با کمک‌های مادرش، بر ناتوانی خود غلبه کرده و نقاش، شاعر و نویسنده می‌شود.

ذهن زیبا

A Beautiful Mind

خلاصه فیلم:
یک درام انسانی با الهام از وقایع زندگی جان فوربس نش جونیور و تا حدی بر اساس بیوگرافی «یک ذهن زیبا» نوشته سیلویا ناسار. جان فوربس نش جونیور از اوج بدنامی تا اعماق تباهی، همه چیز را تجربه کرد. او که یک نابغه ریاضی بود، در اوایل کار خود، به کشف شگفت انگیزی دست یافت و در آستانه شهرت بین المللی قرار گرفت. اما نش خوش تیپ و متکبر، خیلی زود خود را در آغاز ماجرایی دردناک و دلخراش دید.

کُدا

Coda

خلاصه فیلم:
روبی تنها عضو شنوای یک خانواده ناشنوا از گلاستر ، ماساچوست است. او در ۱۷ سالگی، صبح‌ها قبل از مدرسه کار می‌کند تا به والدین و برادرش کمک کند که تجارت ماهیگیری خود را ادامه دهند. اما با پیوستن به کلوپ ناشنوایان دبیرستانش، متوجه می‌شود که هم به شریکش و هم به اشتیاق نهفته‌اش برای آواز خواندن علاقه دارد.

سخنرانی پادشاه

The King’s Speech

خلاصه فیلم:
شاهزاده آلبرت انگلستان (کالین فرث) باید به عنوان پادشاه جورج ششم بر تخت سلطنت بنشیند، اما او یک نقص گفتاری دارد. الیزابت (هلنا بونهام کارتر) با دانستن اینکه کشور به همسرش نیاز دارد تا بتواند به طور موثر ارتباط برقرار کند، لیونل لوگ (جفری راش)، بازیگر استرالیایی و گفتار درمانگر را استخدام می‌کند تا به او کمک کند تا بر لکنت خود غلبه کند. دوستی خارق‌العاده‌ای بین این دو مرد شکل می‌گیرد، زیرا لوگ از ابزارهای غیرمتعارف استفاده می‌کند تا به پادشاه بیاموزد که چگونه با اعتماد به نفس صحبت کند.

داستان ماریا

Maria’s Story

خلاصه فیلم:
این داستان بر اساس داستان حقیقی از زندگی دختری به نام ماریا ساخته شده است که در قرن نوزدهم میلادی در فرانسه متولد شده و ناشنوا و نابیناست. او که نمی‌تواند با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار کند با کمک خواهرش مارگارت و علی‌رغم نگاه تردید آمیز مادرش موفق می‌شود تا از تاریکی بیرون بیاید و به آن کسی تبدیل بشود که پتانسیلش را داشته است.

۳۷ ثانیه

37Seconds

خلاصه فیلم:

یوما یک زن جوان ژاپنی است که از فلج مغزی و حرکتی رنج می‌برد. او که بین تعهداتش در قبال خانواده‌ و آرزویش برای تبدیل شدن به یک هنرمند مانگا قرار دارد، تلاش می‌کند تا زندگی مستقلی داشته باشد.

جاودانگان

Eternals

خلاصه فیلم:

جاودانگان، نژادی از موجودات جاودانه با قدرت‌های مافوق بشری هستند که هزاران سال است مخفیانه بر روی زمین زندگی می‌کنند. آنها دوباره با یکدیگر متحد می‌شوند تا با Deviants شرور مبارزه کنند.

شزم

Shazam

خلاصه فیلم:

همه ما یک ابرقهرمان در درون خود داریم و فقط کمی جادو لازم است تا آن را به نمایش بگذاریم. در مورد بیلی باتسون ۱۴ ساله نیز می‌توان گفت که او توسط یک جادوگر قدیمی به نام شزم، به عنوان یک ابرقهرمان انتخاب می‌شود. او می‌تواند با گفتن نام جادوگر، به یک ابرقهرمان بزرگسال تبدیل شود.

در جستجوی دوری

Finding Dorry

خلاصه فیلم:
دوری یک ماهی قرمز چشم درشت است که هر ۱۰ ثانیه یا بیشتر دچار از دست دادن حافظه می‌شود. تنها چیزی که او می‌تواند به خاطر بسپارد این است که در کودکی به نوعی از والدینش جدا شده است. دوری با کمک دوستانش نمو و مارلین وارد ماجراجویی حماسی می‌شود تا آنها را پیدا کند. این سفر، او را به موسسه زندگی دریایی می‌آورد. هنرستانی که گونه‌های مختلف اقیانوس را در خود جای داده است. دوری اکنون می‌داند که زندگی در کنار خانواده‌اش تنها در صورتی اتفاق می‌افتد که بتواند مادر و پدرش را از اسارت نجات دهد.

در جستجوی نمو

Finding Nemo

خلاصه فیلم:
مارلین ، یک دلقک ماهی است؛ او از پسرش، نمو، که باله‌ای کوتاه شده دارد، بیش از حد حمایت می‌کند. وقتی نمو خیلی نزدیک به سطح شنا می‌کند تا خودش را ثابت کند، توسط یک غواص گرفتار می‌شود و مارلین وحشت‌زده باید برای یافتن او حرکت کند. یک ماهی دیگر به نام دوری – که حافظه بسیار کوتاهی دارد – به مارلین می‌پیوندد و برخورد با کوسه‌ها، عروس دریایی و تعدادی از خطرات اقیانوسی را پیچیده می‌کند. در همین حال، نمو نقشه فرار خود را از مخزن ماهی دندانپزشکی می‌کشد.

سسمی استریت

Sesame Street

خلاصه فیلم:
Sesame Street از زمانی که در سال 1969 شروع به کار کرد، همیشه در به تصویر کشیدن شخصیت‌های مختلف، از جمله چندین فرد دارای معلولیت، پیشرو بود. در سال 1982، Sesame Street یک هیولای نابینا به نام ارسطو را معرفی کرد که می‌توانست خط بریل را بخواند. در سال 1993، یکی از بازیگران انسانی به نام تارا از ویلچر استفاده کرد. در سال 2004، بخش‌هایی از انیمیشن دیگری به نام تراکشن جکسون نشان ‌داد که یکی از کاراکترهای او نیز روی ویلچر نشسته بود.

آتشنشان سم

Fireman Sam

خلاصه فیلم:
آتشنشان سم و همکاران قابل اعتمادش، همیشه با مهارت به همهٔ موارد اورژانسی از اتفاقی که در ساحل رخ داده تا فاجعه‌ای که در هنگام کباب درست کردن رخ داده، رسیدگی می‌کنند. هانا یکی از شخصیت‌های این مجموعه داستانی است که از ویلچیر استفاده می‌کند.

گلدی و خرس

Goldie and Bear

خلاصه فیلم:
همه با داستان گادیلاک و سه خرس آشنا هستند. ولی هیچ کس نمی‌داند که در ادامه این داستان و بعد از اینکه گلدیلاک غذا و تخت‌خوابی را که مناسب بود پیدا کرد، چه شد؟ این سریال انیمیشنی، وقایعی را روایت می‌کند که مربوط به بعد از دوست شدن گلدی و توله خرس است. البته شخصیت‌های مختلفی از جمله همسایه‌های خانه جنگلی خرس‌ها و مادر گلدی هم که از صندلی چرخ‌دار استفاده می‌کند به قصه اضافه شده‌اند.

آواتار؛ آخرین بادافزار

Avatar; The Last Airbender

خلاصه فیلم:
در فضای این داستان، چهار قبیله وجود دارد قبایل آب، خاک ، آتش و باد. افراد هرکدام از این قبایل می‌توانند عنصر قبیله خود را کنترل کنند. البته فردی به نام آواتار می‌تواند هر چهار عنصر را کنترل کند ولی از آنجا که آخرین باد افزار برای هزار سال ناپدید شده بود، جنگی سخت میان این قبایل در گرفت و ملت آتش با توسل به ظلم، فرمانروایی همه قبایل را در دست گرفتند. بعد از پیدا شدن تصادفی آواتار، گروهی از افراد که یکی از آنان نابیناست، با هم متحد می‌شوند تا بر علیه ظلم آتش‌افزار‌ها قیام کنند.

زندگی ضروری

نوشته سعید ضروری

این کتاب، داستان زندگی سعید ضروری است که از کودکی دچار دیستورفی عضلانی شده و اندک اندک توانایی‌های خود را از دست می‌دهد. ولی او به دلیل تجربه‌ای که از مرگ نزدیکان دارد تلاش می‌کند از فرصتی که زندگی در اختیارش گذاشته به بهترین نحو استفاده کند و اوقات خود را سرشار از تجربیات منحصر به فرد و ماجراجویی سازد.

پسر دیرآموز من

نوشته مهوش کیان‌ارثی

این کتاب روایتی است از سی و هفت سال تلاش و تجربیات یک مادر دارای فرزندی دیرآموز. کتاب با لحنی شیوا و روان نوشته شده و تجربیات این مادر را توصیف نموده است. کتاب پسر دیرآموز من، می‌تواند به خصوص برای مادران دیگری که در این راه هستند روشنگر باشد.

دیبز در جستجوی خویشتن

نوشته ویرجینیا ام.اکسلاین

این کتاب مجموعه یادداشت‌های یک بازی درمانگر در جلسات بازی درمانی یک کودک بر روی طیف اوتیسم است. همان طور که درمانگر جلسات، درمان را توصیف می‌کند، دنیای دیبز بیشتر و بیشتر برای خواننده قابل درک می‌شود و خود او هم با استفاده از زبان بازی بهتر می‌تواند خود و نیازهایش را ابراز کند.

شنگال

نوشته کیو مکلیر، ترجمه زهره پریرخ

داستان با این جمله شروع می‌شود: شنگال نه یک قاشق بود و نه یک چنگال … اما کمی از هر دو بود … شنگال یک مامان داشت و یک بابا. شنگال که نه قاشق است و نه چنگال، از تنها بودن و پذیرفته نشدن توسط دیگران ناراحت است. او که ظاهر متفاوتی دارد فکر می‌کند، جایی در بین وسایل آشپزخانه ندارد. او با ناراحتی به دیگران نگاه می‌کند و از این که نمی‌تواند کاری بکند، غمگین است. شنگال حتی سعی می‌کند، ظاهر خود را شبیه دیگران کند تا شاید بتواند در گروه چنگال‌ها یا قاشق‌ها قرار گیرد اما به نتیجه نمی‌رسد. تا این که اتفاقی رخ می‌دهد و بلاخره شنگال جایگاه خود را در بین وسایل پیدا می‌کند و از وضعیتش راضی و خوشحال می‌شود. در این کتاب به زیبایی به تفاوت‌های بین افراد، اهمیت این تنوع، پذیرش و اهمیت حمایت والدین و اعتماد به نفس دادن به کودک اشاره می‌شود.

برادرم اتیسم دارد

نوشته جنیفر مور مالینوس، ترجمه الدن مقیمی اسکویی

داشتن خواهر و برادر متفاوت، برای کودکان موضوعی چالش برانگیز است. کودکانی که خواهر و برادرهای متفاوت دارند، ناخواسته درگیر چالش‌هایی می‌شوند که مناسب سن آن‌ها نیست. آن‌ها توجه پدر و مادر را کمتر دریافت می‌کنند و ممکن است به خاطر وجود خواهر یا برادر خود خجالت بکشند. برادرم اتیسم دارد، داستان دو برادر است. برادر کوچکتر، با اختلال طیف اتیسم است. رابطه‌ی دو برادر باهم بسیار خوب است تا زمانی که بیلی (برادر کوچک با اختالل اتیسم) در غذاخوری مدرسه با تغییر چیدمان همیشگی شیرینی‌هایش مواجه می‌شود، همین موضوع او را ناراحت می‌کند و بهم می‌ریزد. بهم ریختگی اصطلاحی است که به رفتارهایی مثل جیغ زدن، گریه کردن و … اشاره دارد، اما در زمان بهم ریختگی، کودک واقعا هیچ کنترلی روی رفتار خود ندارد و نمی‌تواند آرام باشد. این رفتار بیلی باعث خجالت زیاد برادرش می‌شود تا جایی که او از غذاخوری فرار می‌کند. در حال دویدن به معلمشان می‌رسد و گفتگویی را با او آغاز می‌کند که باعث بیشتر آگاه شدن دوستان و هم کلاسی‌هایش از اتیسم می‌شود.

ما هشت پا را قرمز می‌کنیم

نوشته استفانی بودن، ترجمه احمد رمضانی

ما هشت پا را قرمز می‌کنیم، داستان کودکی را روایت می‌کند که منتظر تولد برادر کوچکترش است. او خیال بافی‌های زیادی درباره‌ی تولد برادرش دارد و فکر می‌کند، وقتی برادرش متولد شود باهم بازی می‌کنند، کتاب می‌خوانند، به گوساله‌ها شیر می‌دهند و… اما بعد از مدتی، والدین متوجه می‌شوند نوزادشان، با سندرم داون متولد خواهد شد. نحوه‌ی بیان این موضوع به خواهر بزرگتر و تصوراتی که او از برادری با سندرم داون دارد، بسیار جالب است. وقتی پدرش به او می‌گوید برادرش با سندرم داون متولد می‌شود، او می‌گوید فهمیدم، یعنی برادرم نمیتواند با من توپ بازی کند. او سوالاتی که در ذهن دارد را می‌پرسد و پدرش هم به او پاسخ می‌دهد. تا جایی که او به این نتیجه می‌رسد که داشتن سندرم داون، باعث نمی‌شود که برادرش نتواند کارهای مورد علاقه‌اش را انجام دهد. توجه به حمایت و توانایی‌های کودکان با سندرم داون یکی از نقاط قوت این کتاب است.

من لارا هستم

نوشته فلورانس کادیه، ترجمه امیرفرهنگ نعمتی

لارا کودکی مثل توست اما متفاوت. او خانواده‌ی خوبی دارد، برادرش با او مهربان است اما گاهی انگار او را نمی‌بیند. او که در مدرسه‌ی استثنایی عملکرد خوبی دارد، تصمیم می‌گیرد به مدرسه‌ی عادی برود اما در مدرسه‌ی عادی دیگران از او حمایت نمی‌کنند. والدین نگران سلامت کودک خود هستند و بچه‌ها الرا را مسخره می‌کنند، چرا؟ چون او کودکی با سندرم داون است.

آدم‌ها باهم فرق می‌کنند

نوشته کریستین‌ای آدامز، ترجمه برزو سریزدی

کتاب با این باور نوشته شده است که خدا ما را آفریده، با تمام تفاوت‌هایی که داریم! اگر می‌خواهیم با این باور زندگی کنیم، کودکانمان باید یاد بگیرند که چگونه با افرادی که با آن‌ها متفاوت هستند زندگی، بازی یا کار کنند. به رسمیت شناختن تفاوت‌ها، پذیرش آن‌ها و پیش داوری نکردن از مهم ترین موضوعاتی است که به ما در رسیدن به این باور کمک می‌کند. در این کتاب، مثال‌های کوچکی برای نشان دادن تفاوت‌ها و پذیرش آن‌ها آورده شده است.

گاهی

نوشته ربه کا الیوت، ترجمه شیرین محمدزاده

کارال بهترین خواهر دنیاست. او در بیمارستان یک تخت دارد. لباس‌های زیبا می‌پوشد و موهای زیبایی دارد. کارال نیاز به کمک پزشکان دارد و گاهی باید در بیمارستان بستری باشد. برادرش به جای او بازی می‌کند، غذا می‌خورد و دوست پیدا می‌کند. کارال شجاع است و وقتی به خانه برمی گردد، همه جشن می‌گیرند. این کتاب متن زیادی ندارد ولی تصاویر این کتاب مهم هستند.

حادثه‌ای عجیب سگی در نیمه شب

نوشته مارک‌هاردون، برنده جایزه ادبی کاستا بوک

وقایع این داستان در انگلستان می‌گذرد و در واقع، هسته اصلی آن، شرح سفر پرماجرای قهرمان داستان که پسری به نام کریستوفر بون است را روایت می‌کند. کریستوفر مبتلا به اوتیسم است و از همین رو، لحن ویژه و منحصربه‌فردی دارد. او به علت این بیماری خاص از درک مسائل عادی زندگی عاجز است، اما هوش فوق‌العاده‌ای دارد و دنیا را دیگرگونه می‌بیند. ماجرا با کشته شدن سگی در همسایگی آن‌ها آغاز می‌شود و کریستوفر سعی می‌کند قاتل سگ را با ابتکارات منحصربه فرد خویش بیابد.