فرزندپروری سالم یعنی چه و چه مراحلی دارد؟
به گزارش مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی شرکت دنیای کودکان آی قصه: فرزندپروری سالم یا به عبارتی تربیت کودک، یکی از چالش‌برانگیزترین و لذت‌بخش‌ترین کارهای دنیاست. کاری که حتی تا دهه قبل، غریزی و طبق آموزه‌های نسل‌های گذشته انجام می‌شده است اما امروز کمی اوضاع فرق می‌کند. این روزها مفهوم فرزندپروری دستخوش تغییراتی شده و این تحول، فرزندآوری را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
به همین منظور، نشستی با موضوع «فرزندپروری» با حضور خانم دکتر غزال حاجی‌نصراله، متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی و خانم الهام پورمحمد، روانشناس و مشاور خانواده، در موسسه فرهنگی هنری آی‌قصه با همکاری اپلیکیشن قصه‌های کودکانه آی قصه برگزار شد.
در این نشست که در روز سه شنبه ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ برگزار شد، ابتدا به تعریف واژه «فرزندپروری» پرداخته شد و سپس با رویکردی جامعه‌شناسانه و روانشناسانه، اهمیت «فرزندپروری سالم» به صورت فردی و اجتماعی بررسی شد.
ویدئوی بخش اول نشست آنلاین «فرزندپروری و روانشناسی کودک» را ببینید. در این بخش مبحث «فرزندپروری سالم و مراحل آن» بررسی شده است. در ادامه گزارش این نشست را نیز می‌توانید بخوانید.
فرزندپروری سالم، جامعه سالم
به تعریف دکتر غزال حاجی‌نصراله، فرزندپروری تنها به رابطه فرزند و والد ختم نشده و در حقیقت پرورش نسل آینده است. غزال حاجی‌نصراله معتقد است «پیامد فرزندپروری ناسالم تنها متوجه خانواده نیست و کل اجتماع را درگیر می‌کند. هدف فرزندپروری سالم، تامین سلامت جسمی و روانی کودک در مقیاس فردی و پرورش نیروی جوان و سالم به منظور داشتن جامعه‌ای سلامت، در مقیاس اجتماعی است. افزایش تمایل به ارتکاب جرم و جنایت در بزرگسالی، سو‌مصرف مواد، بیکاری، ترک تحصیل و ابتلا به بیماری‌های روانی از جمله پیامدهای فرزندپروری ناسالم است.»
طبق صحبت‌های این پزشک اجتماعی، برای برخورداری از جامعه‌ای سلامت، فرزندپروری نباید تنها به ارضای نیازهای اولیه ختم شود. از منظر سیاسی-اجتماعی، فرزندپروری مقوله بسیار مهمی است که در کشورهای پیشرفته جزو اولویت‌های جامعه به‌حساب می‌آید. فرزندپروری تنها مختص والدین نیست. به‌خصوص در جامعه‌ای که اکثرا هر دو والد شاغل هستند، نقش مهد کودک‌ها، مدارس، معلم‌ها و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها به عنوان تربیت‌کنندگان ثانویه، پررنگ‌تر می‌شود و در صورت وجود دوگانگی در این تربیت، فرزندپروری سخت می‌شود.
مراحل سه‌گانه فرزندپروری سالم
مرحله اول، مراقبت اولیه، شامل محافظت جسم و جان کودک از آسیب و بیماری است.
مرحله دوم، فراهم ساختن محیطی امن به منظور رشد کودک است.
و مرحله سوم، ایجاد فرصت به منظور شکوفایی حداکثری پتانسیل‌های فردی و درونی کودک است.
در این بین موانعی درونی و بیرونی وجود دارد. موانعی درونی اعم از مشکلات خانوادگی و بیماری‌های جسمی و موانعی بیرونی با منشا اجتماعی، همچون فقر. فقری که هم موارد فرهنگی، همچون عدم بهره‌مندی از سواد سلامت کافی، و هم موارد اقتصادی را در بر می‌گیرد.
مفهوم فرزندپروری از گذشته تا به امروز
در این نشست که به کوشش اپلیکیشن قصه های کودکانه آی قصه برگزار شد، خانم دکتر پورمحمد بیان کرد فرزندپروری را شامل روش‌هایی می‌داند که والدین انتخاب می‌کنند تا رشد کودکشان را تسهیل کرده و او را از آسیب در امان نگه‌دارند و در نهایت شاهد شکوفایی حداکثری او باشند. این روش‌ها و به طور کلی مفهوم فرزندپروری در طی سالیان اخیر دستخوش تغییرات شگرفی شده‌است. تغییراتی که بخش بزرگی از آن به دلیل پیشرفت علم روانشناسی و همچنین تغییر رویکردهای روانشناسانه است. با نگاهی به بازار می‌توان متوجه شد که توجه به مبحث فرزندپروری طی سال‌های اخیر افزایش یافته است و این تغییر در فرصت‌های شغلیِ جدید و حتی کتاب‌های منتشرشده رو به افزایش است. که این افزایش نکاتی مثبت و گاها منفی را نیز در بر دارد.
فرزند کمتر و بیش فرزندپروری
دلیل اصلی توجه روزافزون به مبحث فرزندپروری سالم، کوچک شدن خانواده‌ها است. دلیل دیگر و البته مهم‌تر، پررنگ شدن رویکردهای روانشناسی با تمرکز بر دوره کودکی است. رویکردهایی چون روانکاوی، یونگی، طرحواره درمانی و غیره. این رویکردها تاکید بسیاری بر چند سال ابتدایی (به خصوص سه تا چهار سال اولیه) دوران کودکی داشته و ادعا می‌کنند که بخش عمده شخصیت در این سال‌ها شکل گرفته و تثبیت می‌شود.
و خوشبختانه می‌توان گفت که این رویکردها توجه والدین را به مبحث فرزندپروری که مبحثی بسیار مهم است، افزایش داده و با اینکه در مواردی چند، با اغراق و بزرگنمایی آسیب‌زا نیز بوده، اما به طور کلی این چشم‌انداز رو به ارتقا و پیشرفت است.
این گزارش در ادامه نشستی با موضوع «فرزندپروری» با حضور خانم دکتر غزال حاجی‌نصراله، متخصص طب پیشگیری و پزشکی اجتماعی و خانم الهام پورمحمد، روانشناس و مشاور خانواده، در موسسه فرهنگی هنری آی‌قصه و به کوشش مجله کودک، تیم پژوهشی و آموزشی اپلیکیشن قصه های کودکانه آی قصه تهیه شده است.
بخش‌های دیگر گزارش این نشست را هم بخوانید.
فرزندپروری و روانشناسی کودک (بخش دوم): «نیاز کودک به محدودیت و نه شنیدن»
فرزندپروری و روانشناسی کودک (بخش سوم): «نیاز والدین یا نیاز کودک؟»
