آی قصه: آسترید لیندگرن یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین نویسنده های کودک و نوجوان است. او نویسندگی را با شرکت در یک مسابقه‌ی ادبی شروع کرد. اما به سرعت داستان‌های بیشتری نوشت و موردتوجه‌ی طرفداران ادبیات کودک در سراسر جهان قرار گرفت. مهم‌ترین اثر این نویسنده‌ی سوئدی پی پی جوراب بلند است. سپیده بیگدلی، نویسنده‌ی مجله کودک، در این پست مروری بر بخش‌هایی از زندگینامه این نویسنده داستان کودک داشته است.
دختری به نام آسترید
دومین فرزند خانواده‌ی شاد ساموئل اریکسون و هانا اریکسون، نوامبر سال ۱۹۰۷ پا به دنیا گذاشت؛ دختری به نام آسترید. دوران کودکی آسترید کنار دو خواهر و برادرش در منظره‌های چشم‌نواز مزارع جنوب سوئد گذشت؛ در دل خانواده‌ای گرم و صمیمی. پدر و مادر آسترید زندگی عاشقانه و سرشار از مهری داشتند و این عشق را به فرزندانشان منتقل کردند. آسترید در دل مزرعه‌های سبز سوئد قد کشید؛ بازی‌های دوران کودکی‌اش آجرهای اولیه‌ی ساختمانی بودند که بعدها آسترید را تبدیل به یکی از مهم‌ترین نویسنده های داستان کودک و نوجوان کرد.
ورود آسترید لیندگرن به دنیای ادبیات کودک
آسترید آنا امیلیا اریکسون بعد از پایان دوران دبیرستان در روزنامه‌ی محلی مشغول به کار شد. بعد از بارداری برای فرار از فشارهای جامعه به استکهلم رفت و در رشته‌ی منشی‌گری تحصیل کرد؛ او بعدها در انجمن اتومبیل‌رانی با استور لیندگرن آشنا شد و این آشنایی به ازدواج رسید؛ آسترید اریکسون بعد از ازدواج به آسترید لیندگرن تغییر نام داد. حاصل این ازدواج دختری به نام کارین بود. کارین در هفت سالگی به بیماری سختی مبتلا شد و آسترید برای کمک به او به داستان کودک و نوجوان پناه برد. داستان‌هایی که بعدها به اسم پی پی جوراب بلند چاپ شدند.
اولین داستان
آسترید سال ۱۹۴۴ اولین داستانش را راهی یک مسابقه‌ی ادبی کرد و نفر دوم شد. سال بعد، یعنی سال ۱۹۴۵ داستان بعدی‌اش، یعنی پی پی جوراب بلند را به مسابقه فرستاد و جایزه‌ی نفر اول را به خانه آورد.
آسترید لیندگرن به سرعت تبدیل به نویسنده‌ای مشهور شد؛ نویسنده‌ای که به دلیل نگاه جسورانه و هنجارشکنش مورد انتقادهای زیادی هم قرار گرفت، بااین‌حال حتی منتقدانش هم منکر تاثیرگذاری او در ادبیات کودک و نوجوان سوئد و جهان نبودند.
پناه به دنیای کودکان
شاید بتوان محبوبیت آثار آسترید لیندگرن را به خاطر بازگشت به دوران کودکی دانست. لیندگرن در دنیای تیره‌ی پیش از جنگ، دنیایی شاد را ساخت که شاید آرزوی همه‌ي کودکان و بزرگسالان بود؛ دنیایی که در آن خبری از جنگ، ترس، قدرت و رقابت نبود. آسترید در سخنرانی‌اش هنگام گرفتن جایزه‌ی صلح گفت: «آیا نمی‌شود چشم‌پوشی از قهر را یاد گرفت؟ آیا نمی‌توانیم از خود انسان‌های دیگری بسازیم؟ چگونه و از کجا باید شروع کرد؟ من بر این باورم که باید کار را از پایه شروع کرد، از بچه‌ها.»
پیپی جوراب بلند نردبان آسترید لیندگرن
کتاب مشهور و محبوب «پیپی جوراب بلند» سال ۱۹۴۵ به دنیا آمد؛ در سال‌های اول ورود نویسنده‌اش به دنیای ادبیات کودک و نوجوان و بلافاصله بعد از جنگ جهانی دوم. داستان‌هایی که آسترید برای دخترش گفته بود در یک کتاب جمع شدند و یکی از جذاب‌ترین کتاب‌های کودک دنیا را ساختند.
روایت پیپی جسور به محض تولد نگاه‌ها را روی خودش کشاند و تحسین‌ها و انتقادهای زیادی به خود اختصاص داد؛ حتی ناشر بار اول این اثر را غیراخلاقی خواند و رد کرد. لیندگرن در این کتاب به تمام باورها و کلیشه‌های آن دوران پشت کرده بود؛ دوران پس از جنگ، دورانی که سوئد سعی داشت خودش را بازسازی کند و به‌سمت مدرن شدن برود. در فضایی که دولت سعی می‌کرد نظام آموزشی را براساس ساختارهای کلاسیک اروپایی متحول کند، چاپ پیپی جوراب بلند منتقدان را شوکه کرد.
پی پی جوراب بلند مشهور می‌شود
پیپی دختر جسوری بود که با هیچ‌کدام از ارزش‌های اروپا در آن سال‌ها مطابقت نداشت. دختری طغیان‌گر، بی‌پروا که روی روش‌های تربیتی سنتی و چارچوب‌های سخت‌گیرانه خط می‌کشید. شیوه‌ی ساختارشکنانه‌ی لیندگرن در جان بخشیدن به شخصیت پیپی بارها مورد انتقاد قرار گرفت؛ بااین‌حال این انتقاد مانع راه پیپی جسور برای یکی از مشهورترین کتاب‌های جهان شدن، نشدند.
پیپی دختربچه‌ای شجاع، جسور و ماجراجو است که علاقه‌ی زیادی به کارهای غیرمعمول دارد. روایت‌های بامزه، خنده‌دار و جسورانه‌ي این دختر قوی، به زبان‌های زیادی ترجمه شدند، به فیلم‌ها راه پیدا کردند و هنوز، سال‌ها بعد از مرگ نویسنده‌شان زندگی می‌کنند.
لیندگرن در مورد این شخصیت به یاد‌ماندنی‌اش گفته است: «اسمش را پی پی گذاشتم تا کودک عجیب‌غریبی به نظر بیاید؛ پیپی دختر کوچکی بود که قدرت داشت ولی ازش سوء استفاده نمی‌کرد. من با تمام وجودم احساس می‌کنم قدرت یک پدیده‌ی وحشتناکی است و به ندرت انسان‌هایی پیدا می‌شوند که قدرت داشته باشند، ولی ازش سوء استفاده نکنند.»
خارج از مرزهای داستان کودک
تمام شهرت و محبوبیت آسترید لیندگرن ارمغان داستان‌هایش نبود، فعالیت‌‌های انسان‌دوستانه هم در محبوبیت جهانی او نقش داشتند. آسترید همیشه طرفدار کسانی بود که صدایشان چندان شنیده نمی‌شد، طرفدار حیوانات، انسان‌های محروم، کودکان و محیط‌زیست. او از تنبیه بدنی در مدارس می‌گفت، از راهکارهای حفظ طبیعت و زندانی نکردن کودکان در چارچوب‌های کلاسیک. همین فعالیت‌ها در سال ۱۹۷۸ برایش جایزه‌ی صلح گرفتند، سال ۱۹۸۹ هم مدال آلبرت شوایتزر را از انستیتو رفاه حیوانات ایالات متحده بر گردنش انداختند.
آسترید خارج از مرزهای داستان هم هنرمند بود و هنرمندانه از صلح، عشق و زندگی دفاع می‌کرد.
بیشتر بخوانید: ژاکلین وودسون را بشناسیم
خداحافظی مادر پیپی از دنیا
آسترید لیندگرن، خالق قصه‌های به‌يادماندنی، شخصیت‌های متفاوت و جسور و نویسنده‌ی هنجارشکن سال ۲۰۰۲ زمین را ترک کرد؛ اما بیشتر از ۶۰ کتاب روی زمین به جا گذاشت تا سال‌ها بعد از مرگ نویسنده‌شان زنده بمانند، تجدید چاپ شوند و به گوش بچه‌ها برسند. زندگی ۹۵ ساله‌ی آسترید لیندگرن با بیش از ۱۴ شخصیت داستانی ماندگار و بیش از ۴۰ جایزه‌ی بین‌المللی همراه بود. نویسنده‌ای که هم قصه می‌گفت، هم می‌خنداند و هم از روحیه‌ی جسور و شجاع خودش به بچه‌ها تزریق می‌کرد.
لیندگرن سال ۲۰۰۲ از دنیا رفت ولی ردپایش در ادبیات پاک‌شدنی نیست؛ ادبیات کودک و نوجوان جهان بخشی از جذاب‌ترین آثارش را از قلم آسترید لیندگرن دارد.
سفر داستان‌های لیندگرن به ایران
داستان های کودک آسترید لیندگرن پشت مرزهای سوئد حبس نشدند؛ آن‌ها از کشور محل تولدشان و حتی قاره‌ی محل تولدشان بیرون زدند و به بیشتر از ۸۰ زبان دنیا درآمدند و به بیشتر از ۱۴۵ میلیون خانه رفتند. زبان فارسی و کشور ایران هم یکی از این مقصدها بود؛ این داستان‌ها در دهه‌ی سی هجری شمسی به ایران آمدند و گلی امامی یکی از اولین مترجم‌های آثار لیندگرن بود.
جایزه‌ی آسترید لیندگرن
بعد از خداحافظی آسترید لیندگرن از زندگی، دولت سوئد به پاس سال‌ها تلاش او برای ادبیات کودک و نوجوان، جایزه‌ای به نامش بنا کرد. جایزه‌ای که هنوز پابرجاست و یکی از گران‌ترین جایزه‌ها و دومین جایزه‌ی بزرگ ادبیات کودک و نوجوان در دنیا به شمار می‌رود. جایزه‌ی آسترید لیندگرن هر سال به یکی از نویسندگان، تصویرگران و فعالان ادبیات در سرتاسر جهان اعطا می‌شود. معیار اعطای این جایزه پایبند بودن به باورهایی‌ست که آسترید لیندگرن کتاب‌هایش را روی آن‌ها بنا می‌کرد، باورهای مثل صلح، دوستی، شجاعت و تسلیم کلیشه‌ها نشدن.
همچنین بزرگ‌ترین بیمارستان کودکان سوئد، نام لیندگرن را بر سر دارد و پذیرای کودکان است.
میراث فرهنگی جهان
دست‌نوشته‌ها و نسخه‌های اولیه‌ی آثار آسترید لیندگرن در کتاب‌خانه‌ی سلطنتی سوئد زندگی می‌کنند؛ این آثار از طرف سازمان یونسکو به عنوان میراث فرهنگی جهان شناخته می‌شوند.
چند تن از آثار آسترید لیندگرن
درد‌دل‌های بریت ماری
پیپی جوراب بلنده
کارلسون روی پشت بام
رونیا دختر غارتگر
میو، میوی من
برادران شیردل
ما بچه‌های بولربو
آیا پیپی جوراب بلند را می‌شناسی؟
پیپی در دریاهای جنوب
دلخوشی‌های دهکده من
این مطلب توسط سپبده بیگدلی در تیم پژوهشی و آموزشی آی‌قصه تهیه شده است. مطالب بیشتر را در بخش پیشنهاد کتاب بخوانید.
